Meer en meer behandelen de curatoren de festivals als uitgevers. Ze beperken
er zich niet langer toe, de werken die ze als de beste beschouwen te tonen.
Een lijst opmaken van de belangrijkste werken is op zichzelf niet langer
houdbaar. Het jaarlijks terugkeren geeft het evenement het karakter van
een uitgave: men spreekt van de uitgave van dit of van dat jaar, van thema's.
Zoals de krant haar voorpagina heeft het festival een hoofdthema. Het
moet inspelen op de actualiteit, die doorgaans als internationaal, globaal
en geïmporteerd behandeld wordt.
- Maar laat ons op die term van uitgevers terugkomen. Hij impliceert
rechtstreeks de tekstualisering van de politiek van de curatoren. De
aanwezige werken zijn het voorbeeld van een onderwerp - thema: ze illustreren.
Waar een project onstaat uit een gesitueerde werkelijkheid, zet het
festival met zijn inlijving van voordrachtruimten, zijn feesten en zijn
eigenste aanwending van infrastructuren (hotel, casino...) integendeel
de ruimte in tekst om en organiseert het het verkeer in deze ruimten
volgens zijn lineaire logica. Gerichte evenementen zoals festivals of
tentoonstellingen van onafhankelijke curatoren ontwikkelen zich aldus
op twee assen:
-de horizontale as van de thematiek, die kadert in een actualiteit van
journalistieke aard of in een retrospectieve selectie rondom een bepaald
onderwerp
-en de verticale as van de lijst die overeenstemt met de hiërarchische
toekenning van prijzen of die het belang van het evenement waarborgt
bij middel van de bekende namen van deelnemers.
Ook bij het publiek vinden we dit fenomeen terug: de amateur-cineast
die naar Viper gaat om te weten wie de prijs behaald heeft of de sampler
met belangstelling voor CUT+COPY die zich een idee wil vormen over de
actualiteit van het probleem. Motivaties om een tentoonstelling te bezoeken
rusten op zeer verschillende verwachtingen, naargelang de toeschouwer
zich verplaatst omdat zijn geliefkoosde kunstenaar deel uitmaakt van het
evenement of omdat de vragen die door het evenement zelf gesteld worden
hem in zijn persoonlijke ontwikkeling interpelleren.
Zelden stemmen de thematische en de hiërarchische as met elkaar
volledig overeen. Dit is de courante plaag bij zulke evenementen: een
bekende naam leent slechts een minderwaardig werk uit of legt een werk
op dat nauwelijks verband houdt met het kader, een te nadrukkelijke thematiek
leidt tot werken, die op maat gerealiseerd worden,...
Maar het brengt ook voldoening, wanneer een creatief voorstel het kader
van een vastgelegd onderwerp te buiten gaat of belangstelling wekt ondanks
een te losse conceptuele omgeving. En het is deze realiteit van interferenties,
overschrijdingen, valse ontmoetingen en verrassingen die de toeschouwer
ervaart. Daarom zijn deze mogelijke interacties, interactiviteiten of
consultaties zo belangrijk: de voorgestelde interactieve modus is een
tool dat méér toelaat dan het louter opnemen van een homogeen
continuüm. De tool helpt hem zijn weg te vinden, m.a.w. een nieuwe
selectie door te voeren onder wat hij ziet, connecties te activeren, zijn
betekenis te vinden in het toevallige van het evenement.
|